Incident u Podgorici otvara pitanja kulture sećanja i odgovornosti institucija
Tokom protekle noći na zidovima Ambasade Bosne i Hercegovine u Podgorici ispisane su poruke koje su izazvale snažne reakcije u javnosti. Sadržaj poruka odnosi se na događaje iz rata u Bosni i Hercegovini i predstavlja primer neprimerenog i provokativnog ponašanja prema diplomatskoj instituciji jedne države.
U trenutku objavljivanja ove informacije, iz Ambasade Bosne i Hercegovine u Crnoj Gori, kao ni iz nadležnih institucija Crne Gore, nije bilo zvaničnog saopštenja o ovom incidentu. Ipak, ovakvi događaji po pravilu pokreću šira društvena pitanja o bezbednosti diplomatskih predstavništava, govoru mržnje i odnosu prema istorijskim činjenicama.
Poruke ispisane na zgradi ambasade u javnosti su protumačene kao relativizacija i negiranje genocida u Srebrenici. Reč je o događaju iz jula 1995. godine, kada je u zaštićenoj zoni Ujedinjenih nacija ubijeno više od 8000 bošnjačkih muškaraca i dečaka. Ovaj zločin je, kroz više sudskih presuda, međunarodno pravno okvalifikovan kao genocid.
Genocid u Srebrenici predstavlja jedan od najtežih zločina počinjenih na tlu Evrope nakon Drugog svetskog rata. Međunarodni i domaći sudovi su tokom godina doneli brojne presude kojima je utvrđena individualna krivična odgovornost političkih i vojnih lidera, kao i drugih učesnika u planiranju i izvršenju zločina. Time je jasno potvrđeno da se ne radi o interpretaciji ili političkom stavu, već o utvrđenoj pravnoj činjenici.
Posebno je važno naglasiti da su nakon pogubljenja žrtava tela sistematski premeštana u više masovnih grobnica, sa ciljem prikrivanja zločina. Uprkos tim pokušajima, istina je tokom godina rekonstruisana kroz sudske procese, svedočenja i forenzičke dokaze, a porodice žrtava i dalje tragaju za posmrtnim ostacima svojih najmilijih.
U tom kontekstu, Generalna skupština Ujedinjenih nacija je 11. juli proglasila Međunarodnim danom sećanja na genocid u Srebrenici. Ovaj datum ima za cilj očuvanje istorijskog pamćenja, odavanje poštovanja žrtvama i podsećanje na važnost borbe protiv negiranja zločina i širenja netrpeljivosti.
Incident u Podgorici pokazuje koliko su teme prošlosti i dalje osetljive u regionu i koliko je važno odgovorno javno delovanje, naročito kada je reč o simbolima države i diplomatskim objektima. Otvoren dijalog, poštovanje sudski utvrđenih činjenica i jasna osuda vandalizma i govora mržnje ostaju ključni koraci ka stabilnijim odnosima i kulturi međusobnog uvažavanja u regionu.
